Akdağmadeni Karabaş Köpeği

Tarihçe

Kangal Köpeğinin tarihçesini araştırdığınızda en küçük bir belgeye rastlayamazsınız. Kangal köpeği hakkında çeşitli rivayetler söz konusudur. Bir rivayete göre M.Ö. Asurlular ve Babilliler zamanında türediği, aslan ve kaplan gibi vahşi hayvanlara karsı korunmak, savaşlarda yararlanmak amacıyla büyük bir özenle yetiştirildiği anlatılmaktadır. Bu köpeğin çok rahat bir şekilde aslanı mağlup ettiği söylenmektedir.

İkinci bir rivayete göre, Hint mihracesinin Osmanlı padişahına (Yavuz Sultan Selim veya 4. Murat'a) bir köpek hediye etmesiyle başlamaktadır. Sarayda bulunan ve aslanla boğuşan bu köpek aslanı öldürür. Böylece padişahın nazarında büyük bir ilgi görür. Osmanlı ordusunun doğu seferine gelişinde Kangal Deliktaş dolaylarında köpeğin kaybolduğu ve bütün aramalara rağmen bulunamadığı, Kangaldaki köpeklerin bu köpeğin soyundan türediği rivayetler arasındadır. Bölge haritası incelendiğinde Yozgat-Akdağmadeni, Sivas-Kangal-Şarkışla ve Malatya-Hekimhan’ın birbirlerine çok yakın olduğu anlaşılır. Karabaş köpeğinin en sık görüldüğü alan buralardır. İkinci rivayetten yola çıkarak Karabaş köpeğinin de Kangal köpeğine çok yakın özelliklerinden dolayı bu kaybolan köpeğin soyundan türediği ve Kangal köpeği ile aynı ırktan olduğunu söylemek kuvvetle muhtemeldir.
(Bilgi:Irk: Aynı türe giren hayvanlar içinde, aynı çevre şartları altında, kalıtsal bazı karakterler bakımından birbirine daha çok benzeyen hayvanların oluşturdukları guruplara ırk denir.)

17.Yüzyılda Evliya Çelebi Seyahatnamesinde aslan kadar kuvvetli olarak tarif ettiği bu köpeklerden bahsetmektedir. Osmanlı İmparatorluğu kurucularının bu köpeği beraberlerinde Anadolu'ya getirdikleri ve Osmanlının Avrupa'ya yayılmasıyla çoğu Avrupa Çoban Köpeğinin de bu ırktan türediği sanılmaktadır.

Kangal Çoban Köpeklerinin bu kadar eskilere dayanan tarihi geçmişten günümüze kadar ırk özelliğini bozmadan gelebilmesini, geçimini koyunculuktan sağlayan çiftçilerin en güvenilir dostu olmasına ve Dünya köpek ırkları arasında kurtlara karsı koyabilen tek köpek ırki olmasına bağlanmaktadır.

Akdağmadeni Karabaş Çoban Köpeklerinin de geçmişten günümüze kadar ırk özelliğini bozmadan gelebilmesi, geçimini koyunculuktan sağlayan çiftçilerin en güvenilir dostu olması ve Dünya köpek ırkları arasında kurtlara karşı koyabilen tek köpek Kangal ırkından olması kaçınılmazdır. Kangal köpeklerine rakip değil bizzat aynı ırktandırlar.

Özellikleri

-Akdağmadeni Karabaş köpekleri en zor iklim ve çalışma şartlarında verilen görevi cani pahasına yerine getirirler.
-Bakım ve beslenme şartları diğer köpek ırklarına göre daha basit ve ekonomiktir.
-Bakım ve beslenme kolaylığı neslinin devamını sağlar.
-Çok cesurdur.
-Gayet hızlı ve çeviktirler.
-Kadın ve çocuklara karşı gayet muhlistirler.
-Kötü niyetli kişilere karşı son derece caydırıcı bir silahtır.
-Çok zekidirler.
-Önsezileri kuvvetli ve sahibine aşırı bağlıdırlar.
-Sahibi tarafından azarlandığı zaman başlarını öne eğerler.
-Sahibinin gözlerine bakarak af edilmeyi beklerler.
-Hislerini yalnız hal, hareket, mimik ve jestlerle değil çıkardıkları çeşitli tonlardaki havlamalarla da belli ederler.
-Görevlerine çok sadıktırlar verilen görevi tam ve eksiksiz olarak yerine getirirler.
-Sahibinin izni olmadan hiçbir yiyeceği yemez. Hatta sahibinin önüne koyduğu hazır bir tavuğu dahi sahibi “ye” demeden yemeye başlamaz.
-Eğer ev halkı bir ziyarete yada uzak bir yere gitmişse onlar eve dönene kadar asla evin önünden ayrılmazlar.
-Eve yada sürüye kötü niyetle yaklaşanlara bile ilk etapta saldırmazlar. Önce yattıkları yerden ön iki ayaklarının üzerine kalkarak kendilerini gelen kişilere gösterirler. Bunda etkili olamazlarsa kısa kısa havlarlar. Koruma bölgesine girmeyen hiçbir yabancıya saldırmazlar.
-Kötü niyetli olsa bile insanlara saldırdıkları, yaraladıkları hemen hemen hiç görülmemiştir.

Yüzyılların ihmaline rağmen ne ırk vasıflarından ne de yüksek ruh yapısından en ufak bir taviz vermemiştir. Kan asaletine çok bağlıdır. Mecbur bırakılmadığı müddetçe başka bir karnivorla (ana besin kaynağı et olan canlılar) çiftleşmesi mümkün değildir.

Karabaş köpeğinin vücudunun çeşitli yerlerine yayılmış şekilde kırçıllık hakimdir. Bu koyu post rengi sadece baş ve boyunda olabileceği gibi, ön gövdeyi veya bütün vücudu sarmış olabilir. Fakat bu koyu renk bacaklarda bulunmaz. Kurt postuna çok benzeyen renkler hakimdir.Yozgat-Akdağmadeni, Sivas-Şarkışla ve Malatya-Hekimhan köyleri ve etrafında ki bölgede daha sık görülmektedir.

Karabaş Köpeği’nde bulunan ana ırk vasıfları arasında şunları sayabiliriz:

1-Vücudu, özellikle kafa yapısı tıpkı bir aslana benzer,
2-Ağız, burun, kulak ve göz çevresinde siyahlıklar ve boz post rengi hakimdir,
3-Kulakları kafatasına yapışık bir haldedir,
4-Kuyruk yukarı ve öne doğru kıvrıktır.Bu dört ana ırk vasfı, bir Karabaş köpeğinde mutlaka bulunmalıdır. Dört vasıftan biri olmazsa, Karabaşın saflığından söz etmek mümkün değildir.

Bu dört ana vasıf haricinde yan belirleyici özellikler ise şunlardır:
1- Yüzde ve bazen kuyrukta, birkaç uzun, sert kıllı siyah ben,
2-Kuyruk ucunda beyaz leke,
3-Ayaklarda, dizden aşağı kesimlerde beyazlık,
4-Damakta siyah leke,
5-Arka ayaklarda "Pençe" veya "Kurtçul Tırnak" (1, 2, veya 3 adet ilave tırnak)

Bu 5 yan özelliklerden birinin veya birkaçının bir Karabaş köpeğinde olması çok iyi ve makbuldür. Bu 5 özellik köpeğin saflığı üzerinde etkili değildir. Bu 5 yan belirleyici özelliklerden birinin veya birkaçının ya da hepsinin birden olmaması, o köpeğin saf Karabaş olmadığı anlamına gelmez. Bu 5 yan özellikler yukarıda belirttiğimiz 4 ana unsur özelliklerine artı ilave eklerdir.

Karabaş köpeğinde şu üç özellikte göze çarpar:

1-Cesaret
2-Hız
3-Güç
Bu özelliği bünyesinde barındıran bir Karabaş kolaylıkla bir kurdu avlamaya gidebilir.Eğer bu özelliklerin üçü bir arada bir Karabaş köpeğinde bulunmazsa asla bir kurdun peşine düşemez.Düşse bile geri dönmesi mümkün olmaz.

Kurt peşine düşen Karabaş, kurt parçalayan Karabaş, kurtboğan Karabaş vb. hikâyelerin çoğu asılsızdır.Çünkü Karabaş köpeğinin en başta gelen özelliği hiç şüphesiz çok AKILLI ve ZEKİ olmalarıdır. Bu özellikleri sayesinde sanki Kurtların çok akıllıca avlandıklarını ve asla yalnız avlanmadıklarını bilirler.

(Bilgi: Kurtlar asla yalnız avlanmaz. Sürü lideri Alfa dişi, bazen Alfa Erkek tek başına köpeklere görünür. Sürünün geri kalanı bir yerde pusuya yatar. Alfa dişi veya Alfa Erkek onu pusuya yatmış kurt sürüsünün içine çekmeye çalışır. Yarımay şeklini almış kurt sürüsü, köpeği ortalarına alıp, birkaç saniyede paramparça eder. Ava gidenlerin bir kurdun bir av köpeğini nasıl parçaladıklarına şahitlikleri çok fazladır. Ve derler ki: “Köpeği havada bir kere gördük havada paramparça ettiler, bir saniye bile sürmedi.” Şeklinde anlatırlar. )

Buna rağmen Karabaş köpeği; sürüden kovulmuş ya da kazara tek başına kalmış bir kurda rastlarsa hiç affetmez. O kurtla rahatlıkla kavgaya tutuşur. Karşıdan gelen kurda direk göğsü ile ya da kalçasıyla müdahale eder. Göğüs darbesini yiyen kurt bir daha iflah olmaz. Karabaşta onu rahatlıkla boğar.

Asil Karabaş köpeğinin alnında ters dizilmiş kıl dizisi olur. Sahibine çok bağlı olan Karabaş köpeği sahibinin onu kurdun üzerine salmasıyla hiç düşünmeden kurt veya kurt sürüsüne saldırır.